Thị trường sữa Việt Nam đang đứng trước một giai đoạn phát triển mạnh mẽ, với nhiều cơ hội và thách thức. Với dân số trên 97 triệu người và tỷ lệ đô thị hóa ngày càng cao, nhu cầu tiêu thụ sữa và các sản phẩm từ sữa tại Việt Nam đã gia tăng đáng kể trong thập kỷ qua. Năm 2024 được dự đoán sẽ là một năm quan trọng cho ngành công nghiệp sữa, khi nhiều yếu tố kinh tế và xã hội đang tạo ra những biến đổi lớn trong mô hình tiêu dùng.
Tăng Trưởng Thị Trường và Các Yếu Tố Thúc Đẩy
Theo báo cáo của Bộ Công Thương, quy mô thị trường sữa Việt Nam đạt khoảng 5,5 tỷ USD vào năm 2022, và dự kiến sẽ tăng lên khoảng 7,7 tỷ USD vào năm 2024, tương đương với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) khoảng 9% trong giai đoạn 2022-2024. Tốc độ tăng trưởng này được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố quan trọng:
Nhận Thức Về Sức Khỏe
Sức khỏe ngày càng trở thành mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng Việt Nam. Theo báo cáo của Nielsen vào năm 2022, 75% người tiêu dùng Việt Nam cho biết họ quan tâm đến các sản phẩm có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là các sản phẩm ít đường và giàu dinh dưỡng. Đây là yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của các dòng sản phẩm sữa chức năng và sữa hữu cơ trên thị trường.
Gia Tăng Thu Nhập
Theo Tổng cục Thống kê (GSO), thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam đã tăng từ 2.800 USD vào năm 2021 lên khoảng 3.200 USD vào năm 2023, và dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới. Điều này tạo điều kiện cho người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn vào các sản phẩm cao cấp, trong đó có sữa và các sản phẩm từ sữa.
Đô Thị Hóa
Tỷ lệ đô thị hóa của Việt Nam đã đạt khoảng 40% vào năm 2022 và dự kiến sẽ tăng lên khoảng 45% vào năm 2024 (theo báo cáo của Bộ Xây dựng). Quá trình này kéo theo sự thay đổi trong lối sống và thói quen tiêu dùng, khi người dân thành thị có xu hướng ưa chuộng các sản phẩm sữa tiện lợi và giàu dinh dưỡng.
Cấu Trúc Thị Trường
Thị trường sữa Việt Nam có sự phân chia rõ ràng giữa các dòng sản phẩm, bao gồm sữa tươi, sữa bột, sữa đặc và các sản phẩm sữa chế biến như sữa chua, phô mai. Dưới đây là phân tích cụ thể về từng phân khúc:
Sữa Tươi
Sữa tươi chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng doanh thu thị trường sữa, với khoảng 45% vào năm 2023. Các sản phẩm sữa tươi được ưa chuộng nhờ giá trị dinh dưỡng cao và ngày càng được cải tiến về chất lượng. Theo Vinamilk, sản lượng tiêu thụ sữa tươi tại Việt Nam đã tăng 12% mỗi năm trong giai đoạn 2020-2023. Các thương hiệu lớn như Vinamilk, TH True Milk và Dutch Lady đang dẫn đầu trong phân khúc này.
Sữa Bột
Sữa bột là phân khúc quan trọng thứ hai, chiếm khoảng 35% thị phần. Đây là sản phẩm chủ lực cho đối tượng trẻ em và người cao tuổi, hai nhóm khách hàng có nhu cầu dinh dưỡng cao. Theo ước tính từ Euromonitor, thị trường sữa bột tại Việt Nam đạt giá trị 2 tỷ USD vào năm 2023 và dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng ổn định nhờ nhu cầu chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ em.
Sữa Đặc
Mặc dù không còn giữ vị thế chủ đạo như trước, sữa đặc vẫn là một sản phẩm quan trọng, chiếm khoảng 10% thị phần. Sữa đặc thường được sử dụng trong nấu ăn và pha chế đồ uống. Các thương hiệu như Ông Thọ và Dutch Lady tiếp tục chiếm lĩnh phân khúc này.
Các Sản Phẩm Sữa Chế Biến
Các sản phẩm như sữa chua, phô mai và sữa đặc có giá trị gia tăng cao, chiếm khoảng 10% thị phần. Phân khúc này đang phát triển nhanh chóng, đặc biệt là sữa chua uống, nhờ vào sự đổi mới và phát triển sản phẩm. Năm 2023, Vinamilk báo cáo rằng doanh thu từ sữa chua uống đã tăng 15% so với năm trước.
Cạnh Tranh Trong Ngành
Thị trường sữa Việt Nam là một trong những thị trường cạnh tranh nhất tại khu vực Đông Nam Á. Các công ty nội địa như Vinamilk, TH True Milk, Nutifood và các công ty nước ngoài như FrieslandCampina (Dutch Lady), Abbott, Nestlé đang có mặt tại thị trường này và liên tục tung ra các sản phẩm mới để giành thị phần.
Vinamilk
Vinamilk là doanh nghiệp dẫn đầu thị trường sữa Việt Nam, chiếm khoảng 55% thị phần vào năm 2023. Doanh thu của Vinamilk trong năm 2023 đạt khoảng 2,5 tỷ USD, tăng 7% so với năm 2022. Vinamilk không chỉ dẫn đầu trong phân khúc sữa tươi mà còn chiếm thị phần lớn trong sữa bột và các sản phẩm sữa chế biến. Đặc biệt, sản phẩm sữa hữu cơ và các dòng sản phẩm cao cấp của Vinamilk đang được người tiêu dùng đánh giá cao.
TH True Milk
TH True Milk nổi bật với chiến lược tập trung vào sữa tươi sạch và hữu cơ. Tính đến năm 2023, TH True Milk chiếm khoảng 20% thị phần sữa tươi tại Việt Nam. Với hệ thống trang trại hiện đại và công nghệ chế biến tiên tiến, TH True Milk đang mở rộng không chỉ tại thị trường nội địa mà còn xuất khẩu sang nhiều nước khác, đặc biệt là Trung Quốc và Nga.
FrieslandCampina (Dutch Lady)
Dutch Lady, một thương hiệu thuộc FrieslandCampina, vẫn giữ vững vị trí trong phân khúc sữa bột và sữa đặc. Dutch Lady hiện chiếm khoảng 15% thị phần sữa tại Việt Nam và tiếp tục mở rộng sản phẩm của mình thông qua việc ra mắt các dòng sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trẻ tuổi và người cao tuổi.
Các Công Ty Khác
Ngoài các thương hiệu lớn, thị trường còn có sự tham gia của nhiều công ty vừa và nhỏ, đặc biệt trong các phân khúc ngách như sữa thực vật và sữa chua uống. Các công ty như Nutifood, IDP (International Dairy Products), và Mộc Châu Milk cũng đang cạnh tranh mạnh mẽ để gia tăng thị phần.
Thách Thức Của Thị Trường
Dù có nhiều cơ hội, nhưng thị trường sữa Việt Nam cũng phải đối mặt với không ít thách thức:
Nguyên Liệu Đầu Vào
Một trong những thách thức lớn nhất đối với ngành công nghiệp sữa tại Việt Nam là nguồn nguyên liệu đầu vào. Phần lớn nguyên liệu sản xuất sữa bột phải nhập khẩu từ nước ngoài, điều này làm tăng chi phí sản xuất và ảnh hưởng đến giá bán. Theo Hiệp hội Sữa Việt Nam, khoảng 70% nguyên liệu đầu vào cho ngành sữa vẫn phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu, đặc biệt là từ New Zealand và Úc.
Cạnh Tranh Giá Cả
Cạnh tranh về giá cả ngày càng gay gắt khi nhiều thương hiệu quốc tế gia nhập thị trường. Sự cạnh tranh này tạo áp lực lên các doanh nghiệp nội địa trong việc duy trì lợi nhuận trong khi vẫn phải cung cấp các sản phẩm có chất lượng cao.
An Toàn Thực Phẩm
An toàn thực phẩm là một vấn đề được quan tâm hàng đầu, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều vụ bê bối thực phẩm trong những năm gần đây. Việc đảm bảo chất lượng và minh bạch trong quy trình sản xuất là yếu tố sống còn để giữ vững niềm tin của người tiêu dùng.
Thay Đổi Thói Quen Tiêu Dùng
Người tiêu dùng Việt Nam đang có xu hướng chuyển sang các sản phẩm sữa thực vật và các sản phẩm thay thế sữa động vật vì lo ngại về sức khỏe và môi trường. Điều này đặt ra thách thức cho các công ty sản xuất sữa động vật truyền thống trong việc duy trì thị phần của mình.
Xu Hướng Phát Triển Trong Năm 2025
Sữa Hữu Cơ và Sữa Không Đường
Xu hướng sử dụng các sản phẩm hữu cơ và không đường tiếp tục tăng mạnh. Vinamilk và TH True Milk đã giới thiệu nhiều sản phẩm hữu cơ để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng. Theo một khảo sát của Nielsen năm 2023, khoảng 65% người tiêu dùng ở các thành phố lớn sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm sữa hữu cơ, đặc biệt là cho con cái của họ.
Sữa Thực Vật
Sữa thực vật, như sữa hạnh nhân, sữa đậu nành và sữa yến mạch, đang dần trở thành lựa chọn phổ biến cho người tiêu dùng Việt Nam, đặc biệt là những người ăn chay và người có lối sống lành mạnh. Thị trường sữa thực vật tại Việt Nam được dự đoán sẽ tăng trưởng với tốc độ CAGR khoảng 15% trong giai đoạn 2024-2028.
Đổi Mới Sản Phẩm
Công nghệ và đổi mới sản phẩm sẽ là yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp sữa tại Việt Nam cạnh tranh hiệu quả. Các công ty lớn như Vinamilk, FrieslandCampina đã đầu tư mạnh vào R&D để phát triển các sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng, từ các sản phẩm sữa chức năng đến các sản phẩm với hương vị độc đáo.
Xuất Khẩu Sữa
Với chất lượng sản phẩm ngày càng được cải thiện, các doanh nghiệp Việt Nam đã bắt đầu xuất khẩu sữa sang các thị trường quốc tế. Năm 2023, giá trị xuất khẩu sữa của Việt Nam đạt khoảng 300 triệu USD, tăng 20% so với năm 2022, với các thị trường chính là Trung Quốc, Hàn Quốc và Trung Đông. Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục phát triển trong năm 2024 khi các doanh nghiệp đẩy mạnh mở rộng thị trường.
Thị trường sữa Việt Nam năm 2024 tiếp tục là một thị trường đầy tiềm năng nhưng cũng không thiếu thách thức. Với sự tăng trưởng mạnh mẽ và nhu cầu tiêu dùng ngày càng đa dạng, các doanh nghiệp trong ngành cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đổi mới công nghệ và mở rộng thị trường để duy trì và phát triển thị phần của mình. Đồng thời, việc đối mặt và vượt qua những thách thức về nguyên liệu đầu vào, an toàn thực phẩm và cạnh tranh giá cả cũng là những yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững trong tương lai.
Nguồn tham khảo:
- Báo cáo của Bộ Công Thương (2022): Tổng quan về thị trường sữa tại Việt Nam.
- Tổng cục Thống kê (GSO, 2023): Số liệu về thu nhập bình quân đầu người và tỷ lệ đô thị hóa.
- Nielsen (2022-2023): Khảo sát về xu hướng tiêu dùng và sức khỏe tại Việt Nam.
- Euromonitor (2023): Báo cáo thị trường sữa bột và các sản phẩm từ sữa tại Việt Nam.
- Hiệp hội Sữa Việt Nam (2023): Số liệu về nhập khẩu nguyên liệu và tình hình sản xuất sữa tại Việt Nam.
- Vinamilk (2023): Báo cáo tài chính và kết quả kinh doanh.